W pierwszej części wpisu o bawełnie przybliżę rodzaje i odrobinę historii powstania włókien bawełnianych. Pod koniec wpisu znajdziecie informacje o zaletach oraz wadach bawełny.
W dwóch słowach: W pierwszej części wpisu o bawełnie przybliżę rodzaje i odrobinę historii powstania włókien bawełnianych. Pod koniec wpisu znajdziecie informacje o zaletach oraz wadach bawełny.
Bawełna jest podstawowym materiałem, z którego powstają nasze ubrania. Bardzo często stanowi podstawę naszej garderoby. I nic w tym dziwnego. Bawełna oczywiście ma swoje wady, ale przez swoją delikatność oraz uniwersalność stała się najczęściej produkowaną tkaniną naturalną na naszej planecie.
Bawełna niejedno ma imię
Wszechstronność bawełny sprawiła, że jest ona zarówno tkana, jak i dziana. Może stanowić jedyny surowiec w składzie, a także być mieszanką z innymi włóknami. To właśnie te niezwykle szerokie możliwości sprawiają, że tak chętnie z niej korzystamy. Używamy jej praktycznie w każdym możliwym obszarze: ubrania, tekstylia domowe, dekoracyjne, tkaniny dziecięce i wiele innych.
Bawełnę znajdziemy między innymi pod postacią popularnego denimu, flaneli, czy dzianiny jersey. Każdy z tych materiałów jest produkowany w inny sposób. Różnią się splotem, grubością włókien, czy metodą produkcji. Łączy je właśnie delikatna, świetnie oddychająca bawełna.
Ale wrócimy do początku – o historii słów kilka
Uprawa bawełny rozpoczęła się w bardzo podobnym czasie w Indiach i Ameryce Południowej. Lud Harappanów na terenie dzisiejszego Pakistanu pierwszy raz wytworzył włókna bawełny już 6 000 lat temu. Natomiast jeszcze wcześniej, bo ponad 7 tysięcy lat temu fragmenty tkaniny bawełnianej zostały znalezione w jaskiniach w Meksyku.
Bawełna była bardzo praktyczna, dzięki czemu zyskiwała na popularności w niezwykle szybkim tempie. W XV i XVI wieku bawełna była znana już na całym świecie. Stała się tak ważnym surowcem, że podejmowano próby sabotowania jej produkcji, aby zyskać na nią monopol.
Rewolucja przemysłowa i wynalezienie nowych urządzeń, które ułatwiły produkcję tkanin bawełnianych, sprawiły, że bawełna zaczęła być coraz powszechniejsza i tańsza. Światową stolicą handlu bawełną stał się Manchester, który zyskał przydomek Cottonpoli – miasta bawełny.
Od tamtych czasów bawełna jest zupełnie innym materiałem. Zmieniły się sposoby produkcji, dzięki czemu dzisiaj otrzymujemy produkt, który może sprostać naszym oczekiwaniom. Używamy ją do szycia ubrań każdego rodzaju, na każdą porę roku. Jest używana zarówno przez najlepszych projektantów, jak i do masowej produkcji.
Obecnie bawełna eksportowana jest do ponad 100 państw. Liczba osób, które uczestniczą w jej produkcji na różnych etapach, sięga 350 milionów na całym świecie. Najwięcej produkuje się jej w Chinach, które pochłaniają ponad 40% surowców do produkcji materiału.
Za co tak kochamy bawełnę?
Jedną z najważniejszych cech bawełny jest jej zdolność do oddychania. Dzięki temu w ubraniach, które powstały z bawełny czujemy się dobrze i świeżo przez długi czas, nawet w bardzo ciepłe dni. Bawełna jest jednocześnie przewiewna, jak i chłonna. Pozwala to na odprowadzanie nadmiaru wilgoci oraz przyjemne uczucie chłodu i brak przegrzewania.
Materiały bawełniane są również bardzo trwałe. Wielokrotne pranie nie niszczy struktury tkaniny, przez co może być ona polecana dla dzieci. Poza tym jest ona naturalnie miękka i delikatna, dlatego też sprawdza się u osób z wrażliwą skórą. Produkty ze 100% bawełny nie ocierają się o skórę i nie powodują podrażnień.
Bawełna jest również polecana dla osób, które mają tendencję do różnych alergii skórnych. Dzięki jej naturalnej hipoalergiczności bardzo rzadko zdarza się, żeby wywoływała niepożądane reakcje skórne.
Z badań przeprowadzonych przez Cotton Incorporated dowiedziano się, że bawełniane ubrania nie utrzymują tak długo nieprzyjemnego zapachu, jak na przykład ubrania poliestrowe. Oznacza to, że jeśli gotujesz, czy ćwiczysz w bawełnianych strojach, to szybciej i łatwiej pozbędziesz się przykrego zapachu.
Wady bawełny – czy jest ona od nich wolna?
Powszechnie słyszymy, że bawełna jest najlepszym materiałem do szycia odzieży. Natomiast należy pamiętać, że niektóre jej cechy sprawiają, że do konkretnego celu lepiej użyć innego materiału. Bardzo często dobrym rozwiązaniem są również różnego rodzaju domieszki innych włókien, które nadają bawełnie określonych charakterystyk.
Bawełna jest bardzo chłonna, a w dodatku długo wysycha. Ilość wilgoci, jaka może być przez nią zaabsorbowana, znacznie przekracza jej własną wagę. Ze względu na to, że jest to naturalne włókno, należy pamiętać o dobrym osuszeniu materiału po jego zmoczeniu. W innym wypadku istnieje ryzyko zawiązania się pleśni.
Tkaniny bawełniane są także podatne na powstawanie zagnieceń. Dlatego chcąc ubrać bawełnianą bluzkę lepiej chwilę wcześniej włączyć żelazko, lub korzystać z wieszaków, które na pewno zmniejszą szanse na wygniecenie materiału.
Mieszanki z bawełną – przepis na materiał idealny
W celu uwydatnienia, ukrycia lub uzyskania zupełnie nowych cech materiału zaczęto tworzyć różnego rodzaju mieszanki bawełniane. W zależności od użytego dodatku powstają różne warianty, na które także warto zwrócić uwagę. Domieszki syntetycznych włókien wcale nie oznaczają, że materiał staje się gorszej jakości, czy mniej wartościowy.
Celem tworzenia takich mieszanek jest wspomniana wcześniej chęć poprawy właściwości samej bawełny. Jakie rozwiązania są stosowane?
- Bawełna z elastanem – włókna elastanu lub popularnej lycry, jak wskazuje sama nazwa, są elastyczne. Te domieszki zazwyczaj są niewielkie i stanowią około 2-3%. Dzięki temu z bawełny, która jest nierozciągliwa, możemy uzyskać materiał, który świetnie układa się na sylwetce.
- Bawełna z poliestrem – to zdecydowanie najbardziej popularne połączenie. Ubrania szyte z takiego materiału znajdziemy jednocześnie w naszej codziennej szafie, a także w różnych zastosowaniach specjalistycznych. Wyróżniają się one między innymi dużą wytrzymałością, czy mniejszą skłonnością do mechacenia.
- Bawełna z wiskozą – jest to bardzo lubiane połączenie, ponieważ materiał ten pozostaje biodegradowalny. Mieszanka tych włókien zwiększa głębię koloru, połysk oraz miękkość.
Druga strona medalu: ekologia
Bawełna jest materiałem organicznym, dzięki czemu szybciej się rozkłada i poddaje biodegradacji. Natomiast jej produkcja nie należy do tych najbardziej ekologicznych i bezproblemowych.
Prawie 30% bawełny, która została przygotowana do produkcji T-shirtów, jest transportowana do innych państw, co w znacznym stopniu wpływa na ślad węglowy bawełny. Ponadto sama jej uprawa wymaga wielu różnych pestycydów, zwłaszcza w krajach się rozwijających.
Na szczęście przez naciski ze strony ekologów coraz większa część upraw odbywa się ze zmniejszoną ilością środków owadobójczych. Na popularności zyskały także modyfikacje GMO, które pozwalają na ich ograniczenie. Jest to jedynie niewielki procent całej produkcji, lecz ważna jest rosnąca świadomość tego problemu.
Bawełna to materiał, który potrzebuje bardzo dużej ilości wody do jej produkcji. Jeśli zestawimy to z położeniem geograficznym państw, w których jest produkowana i uprawiana, czyli w klimacie, w którym często tej wody brakuje – powstaje spory problem. Takie państwa jak Kazachstan, czy Uzbekistan cierpią z powodu pustyni, które powstały po polach uprawnych bawełny.
Woda potrzebna do wyprodukowania 1 tony włókien bawełny
1 kropla = 50 litrów
bawełna = 2500 litrów
rayon = 350 litrów
poliester = 100 litrów
Recykling bawełny
Jednym ze sposobów na poradzenie sobie z tym problemem jest recykling bawełny. Proces ten zapobiega marnowaniu surowców. Ubrania, czy inne tekstylia mogą być przędzone na nowo po wcześniejszej obróbce i oczyszczeniu włókien.
Taki materiał ze względu na mniejszą długość przędzy często mieszany jest z “nowymi” włóknami, dzięki czemu jego wytrzymałość znacząco wzrasta.
Dzięki recyklingowi częściowo zmniejszane są wcześniej opisane problemy. Ogranicza to użycie pestycydów i środków przeciwko insektom. Podobnie wygląda to odnośnie wody, ponieważ recykling jednej tony bawełny może pomóc w zaoszczędzeniu jej ogromnych ilości.
Recykling bawełny pozwala na produkcję wielu artykułów. Taki materiał jest wykorzystywany do celów przemysłowych, jako ściereczki, lub do produkcji papieru. Może być także sprzedawany do szycia odzieży, często z domieszką poliestru.
Uwagę na recykling denimu w swoim projekcie „Persona” zwrócił Jeffrey Wang. Projekt miał zwrócić uwagę na istotę i potrzebę ponownego użycia materiału. Zdjęcia znajdziecie na www.behance.net/gallery/1540639/PERSONA-by-Jeffrey-Wang-
Często zadawane pytania odnośnie bawełny
- Czy bawełna to dobry materiał?
Zdecydowanie tak, bawełna może być dobrym materiałem. Oczywiście istnieją różne jakościowo gatunki, lecz bawełna dzięki swojej naturalności i delikatności jest świetnym materiałem odzieżowym i nie tylko.
- Bawełna – czy się rozciąga?
Włókna bawełny same w sobie nie są rozciągliwe. Elastyczność może nadać materiałowi sposób jego produkcji. Dzianina bawełniana na pewno będzie się lekko poddawała, natomiast same nitki się nie rozciągają. Możemy spotkać również tkaniny bawełniane z domieszką elastanu, a dzięki niemu zyskuje ona elastyczność.
- Bawełna czy wiskoza?
Obie tkaniny są organicznego pochodzenia i są do siebie zbliżone. Tak naprawdę wiele zależy od własnych upodobań i tego, w czym czujemy się najbardziej komfortowo. Zarówno dobrej jakości bawełna, jak i wiskoza z pewnością spełnią swoje role.
Macie jeszcze jakieś pytania? Dajcie znać!
